Blockchain Nedir? Blockchain Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Çağımızın en değerli hazinesinin bilgi olduğu su götürmez bir gerçektir. Bilgiye dönüşüm sürecinde veriler toplanır, gruplandırılır, sıralanır, elle ya da bilgisayarla işlenip enformasyona dönüştürülür. Günümüzde her alanda veri toplanıyor, bu verilerin güvenli bir şekilde depolanması ve yönetilebilmesi gerekiyor. Bu amaç doğrultusunda ortaya çıkan yönetim yaklaşımları her geçen gün gelişiyor ve çağa ayak uyduracak şekilde değişime uğruyor. Fiziki olarak dosyalarla saklama yöntemiyle başlanan veri depolama, günümüzde teknolojinin getirdiği imkânlar sayesinde pek çok farklı biçimde gerçekleştirilebilmektedir. Blockchain, veri depolama, veri transferi ve veri yönetimi konusunda en çağdaş ve en güvenli teknolojilerden biri olma özelliğini taşıyor.

Son yıllarda popülerliğini artıran kripto para birimi Bitcoin ile birlikte bu para biriminin altyapısını oluşturan Blockchain sistemi, veri yönetimi alanında, teknoloji sektöründe yerini almaya başladı. Bu sistem güvenli ve tutarlı bir veri tabanı sistemi iddiasıyla finans sektörü başta olmak üzere birçok alanda yaygınlaşmaya başlamıştır.

Aslında, Blockchain dijital devriminin şu anda sadece başlangıç aşamasında olduğunu söyleyebiliriz. Henüz keşfedilmemiş birçok potansiyelin yanı sıra birçok uygulamaya da hâlihazırda sahip.

Blockchain için Türkçe karşılık olarak ‘blok zinciri’ ifadesi kullanılmaktadır.

Gerçek kimliği henüz bilinmeyen, Bitcoin’in de mucidi olan Satoshi Nakamoto tarafından ilk kez 2008 yılında tanıtılan Blockchain kavramı bir nevi dijital defter olarak da anılabilir. Blockchain, çoğu insanın teknoloji kullanılarak oluşturulan kripto para birimi olan Bitcoin ile ilişkilendirdiği genel bir terim olarak giderek daha fazla kullanılmaktadır. Merkezi olmayan protokollerin uygulama potansiyeli ve kapsamı şimdiden çok daha geniş hâle gelmiş durumdadır.

Blockchain’i benzersiz kılan şey, Blockchain dosyasından veya içerdiği verilerden sorumlu merkezi bir otoritenin olmamasıdır. Bunun yerine, her bilgisayar, dosyanın kendi kopyasını tutar ve herhangi bir güncelleme ve değişiklik ağdaki makinelerin çoğunluğunun onayını gerektirir.

Blockchain, her biri bir veri bölümü içeren 'bloklardan' oluşur. En yeni veriler her zaman zincirin en üstüne eklenir, en eskisi ise "genesis bloğu" olarak bilinen blokların en altına doğru kayar.

Blockchain Nasıl Çalışır?

Blockchain teknolojisini anlamanın anahtarı, Blockchain’in yapısını, yeni blokların nasıl eklendiğini ve çatışmaların nasıl çözüldüğünü anlamaktan geçer.

Blockchain’in Yapısı

Zincirdeki her blok bir miktar veri ve bir 'karma' blok içinde yer alan verilerden kriptografi kullanılarak oluşturulan dijital bir parmak izi içerir.

Her blok aynı zamanda bir önceki bloğun hash değerini de içerir. Bu, daha yeni bloğun hash değerini oluşturmak için kullanılan veri kümesinin bir parçası haline gelir, bu da zincirin nasıl birbirine bağlandığını gösterir.

Bir bloğun verilerindeki en küçük değişiklikler bile, onun hash değerini ve takip eden blokların hash değerlerini geçersiz kılacaktır ve bu da denenen herhangi bir değişiklik için ağı uyarır. Bu, Blockchain’in güvenli kalmasına yardımcı olur.

Yeni Bloklar Nasıl Eklenir?

Blockchain dosyaları bir bilgisayar ağı (düğümler) arasında dağıtıldığından, dosyayı güncellemek kolay değildir. Yeni blokların ağdaki makinelerin çoğunluğu tarafından onaylanması gerekir.

Bilgisayarlar, "madencilik" olarak bilinen bir süreçte yeni bloklar oluşturmak için birbirleriyle rekabet eder. Bu, önceki bloğun hash değeri ile birlikte yeni verilerin bir bloğa harmanlanmasını ve yeni bir hash değeri oluşturmaya çalışmasını içerir. 

Blockchain’in Özellikleri Nelerdir?

Blockchain’in öne çıkan özelliklerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz.

1. Değişmezlik

Değişmezlik, Blockchain’in kalıcı ve değiştirilemez bir ağ olduğu anlamına gelir. 

• Ağdaki her düğümde dijital defterin bir kopyası bulunur. Bir işlem eklemek için her düğüm işlemin geçerliliğini kontrol eder ve düğümlerin çoğunluğu bunun geçerli bir işlem olduğunu düşünürse işte o zaman ağa eklenir. Bu, düğümlerin çoğunluğunun onayı olmadan, hiç kimsenin deftere herhangi bir işlem bloğu ekleyemeyeceği anlamına gelir. 
• Doğrulanmış kayıtlar geri alınamaz ve değiştirilemez. Bu, ağdaki hiçbir kullanıcının onu düzenleyemediği, değiştiremeyeceği veya silemeyeceği anlamına gelir. 

2. Dağıtılmışlık

Tüm ağ katılımcıları, tam şeffaflık için defterin bir kopyasına sahiptir. Halka açık bir defter, ağdaki tüm katılımcılar ve işlemler hakkında eksiksiz bilgi sağlar. Dağıtılmış defter, aşağıdakiler gibi birçok nedenden dolayı Blockchain’in önemli özelliklerinden biridir:

• Değişiklikler dağıtılmış bir defterde çok hızlı yayıldığından, defterde neler olup bittiğini izlemek kolaydır. 
• Defterdeki herhangi bir değişiklik, saniyeler veya dakikalar içinde güncellenecek ve aracıların Blockchain’e dâhil olmaması nedeniyle değişikliğin doğrulanması hızlı bir şekilde yapılacaktır. 
• Bir kullanıcı yeni bir blok eklemek isterse diğer katılımcı düğümlerin işlemi doğrulaması gerekir. Blockchain ağına yeni bir bloğun eklenmesi için ağdaki düğümlerin çoğunluğu tarafından onaylanması gerekir. 
• Bir Blockchain ağında, hiçbir düğüm, ağdan herhangi bir özel muamele veya iyilik görmez. Ağa yeni bir blok eklemek için herkesin standart prosedürü izlemesi gerekir.

3. Merkeziyetsizlik

Blockchain, merkezi değildir, bu da tüm kararlardan sorumlu olacak merkezi bir yönetim otoritesi olmadığı anlamına gelir. 

• Bir Blockchain ağı, insan hesaplamalarına bağlı olmadığı için tamamen organizedir ve hata yapmaz.
• Blockchain, ağın merkezi olmayan yapısı nedeniyle başarısızlığa daha az eğilimlidir. Sisteme saldırmak, bilgisayar korsanları için daha pahalıdır.
• Dâhil olan hiçbir üçüncü taraf yoktur, dolayısıyla sistemde ek risk bulunmamaktadır.
• Blockchain’in merkezi olmayan yapısı, ağdaki her katılımcı için şeffaf bir profil oluşturmayı kolaylaştırır. Böylece her değişiklik izlenebilir ve daha somuttur.
• Kullanıcılar artık mülkleri üzerinde kontrole sahipler ve varlıklarını sürdürmek ve yönetmek için üçüncü taraflara güvenmek zorunda değillerdir.

4. Güvenlik

Blockchain’deki tüm kayıtlar ayrı ayrı şifrelenir. Şifreleme kullanmak, Blockchain ağındaki tüm sürece başka bir güvenlik katmanı ekler. Merkezi bir otoritenin olmaması, ağ üzerinde basitçe veri eklenebileceği, güncellenebileceği veya silinebileceği anlamına gelmez. Blockchain’deki her bilgiye kriptografik olarak hash değeri verilir, bu da her veri parçasının ağ üzerinde benzersiz bir kimliği olduğu anlamına gelir. Tüm bloklar kendilerine ait benzersiz bir hash değerini ve bir önceki bloğun hash değerini içerir. Bu özellik sayesinde bloklar birbirine kriptografik olarak bağlıdır. Verileri değiştirmeye yönelik herhangi bir girişim, oldukça imkânsız olan tüm karma kimlikleri değiştirmek anlamına gelir.

5. Fikir Birliği

Her Blockchain, ağın hızlı ve tarafsız kararlar almasına yardımcı olacak bir fikir birliğine sahiptir. Fikir birliği, ağ üzerinde aktif olan düğümler grubunun hızlı bir anlaşmaya varması ve sistemin sorunsuz çalışması için bir karar verme algoritmasıdır. Düğümler birbirlerine güvenmeyebilir ancak karar almak için ağın merkezinde çalışan algoritmaya güvenebilir. Her biri artıları ve eksileri olan birçok fikir birliği algoritması vardır. Her Blockchain’in bir fikir birliği algoritmasına sahip olması gerekir, aksi takdirde değerini kaybeder.

6. Oybirliği

Tüm ağ katılımcıları, ağa eklenmeden önce kayıtların geçerliliğini kabul eder. Bir düğüm ağa bir blok eklemek istediğinde çoğunluk oyu almalıdır, aksi takdirde blok ağa eklenemez. Bir düğüm, ağdan bilgi ekleyemez, güncelleyemez veya silemez. Her kayıt aynı anda güncellenir ve güncellemeler ağda hızla yayılır. Dolayısıyla ağdaki düğümlerin çoğunluğunun onayı olmadan herhangi bir değişiklik yapılması mümkün değildir.

7. Hız

Geleneksel bankacılık sistemleri, kolayca bozulabilmekte olup tüm ödemeleri tamamladıktan sonra bile bir işlemin işlenmesinin günler sürmesi gibi birçok nedene eğilimlidir. Öte yandan Blockchain, geleneksel bankacılık sistemlerine kıyasla daha hızlı bir çözüm sunmaktadır. Bu Blockchain özelliği, hayatı kolaylaştırmaya yardımcı olmaktadır.

Blockchain teknolojisinin kullanımı her geçen gün artmakta ve gelişmekte olup önümüzdeki yıllarda gerçekten parlak bir geleceğe sahiptir. Bu teknolojinin iş ve hükümet prosedürlerini daha güvenli, verimli ve etkili hale getirebilecek bir teknoloji olduğunu söyleyebiliriz.

Blockchain Teknolojisinin Önemi

Teknoloji geliştikçe veri akışı hızı da buna bağlı olarak artıyor. Bu verileri kayıt altına almak ve işlemek için gereken zaman ve para da gittikçe çoğalıyor. Blockchain bu gibi durumlarda hem maliyetten hem de zamandan tasarruf edilmesini sağlayacak yegâne teknolojidir.

Blockchain uygulamaları birçok sektör için önemli ve potansiyel olarak finansal kurumlardan veya benzerlerinden vazgeçilmesine izin verir. Örneğin; Blockchain ve Bitcoin arasındaki ilişki, Blockchain’in önemini anlamak için çok önemlidir. 2009'dan bu yana, Bitcoin, mevcut tüm kripto para birimlerinden daha fazla, Blockchain teknolojisinin gelişimini işaret etti ve teşvik etti. Ayrıca Bitcoin, Blockchain teknolojisi olarak adlandırılan yeni bir dağıtılmış defter türü kullanan ilk kripto para birimidir. Bitcoinler aracılığıyla, her işlem, bankalar gibi merkezi otoriteler tarafından değil, merkezi olmayan bir ağ tarafından meşrulaştırılır.

Blockchain çözümlerini denemeye başlamış olan dünya çapındaki birçok şirketin acil taahhüdü sayesinde, bugün bu yeni teknolojinin sunduğu uygulama sektörlerinin ve çözümlerinin daha net olduğunu söylemek mümkündür. En gelişmişi kesinlikle başlangıçta Bitcoin tarafından tehdit edilen finans ve sigorta sektörüdür, aynı zamanda tarım teknolojisi sektörü, reklamcılık ve lojistik de bunların arasında sayılabilir.

Blockchain’in Artıları ve Eksileri

Her teknoloji ve uygulama gibi Blockchain teknolojisinin de artıları ve eksileri bulunuyor.

Artıları

• Artan verimlilik ve işleme hızı: Geleneksel yöntemlerle birkaç gün sürecek işlemleri hızlı bir şekilde gerçekleştirebilir.
• Güvenlik: Blockchain sistemi şimdiye kadar birçok saldırıya maruz kaldı ancak hiçbiri tarafından yenilgiye uğratılamadı.
• Maliyet avantajı: Aracıların kullanımından ve genel masraflardan kaçınan Blockchain, ciddi miktarda tasarruf sağlayabilir.
• Şeffaflık: Bloklarda bulunan bilgiler hızlı bir şekilde iki kez kontrol edilebilir çünkü herkes deftere erişebilir ve doğrulanmış işlemleri görebilir.
• Anonimlik: Ağın program kodu tüm kullanıcılara açıktır ancak yalnızca belirli işlemlerdeki verileri görür. Kimlik ve diğer kişisel bilgiler gizli kalır.
• Doğruluk: Blockchain, yazım hatalarını ve diğer tüm insan hatalarını ortadan kaldırır. Dolayısıyla verileri doğru, eksiksiz, tutarlı ve zamanlıdır.
• Yaygın uygulanabilirlik alanı: Blockchain, güvenilir bir kayıt ihtiyacını karşıladığı ve gelişme için büyük bir potansiyele sahip olduğu için kripto para birimlerinin de ötesinde çeşitli endüstrilerde kullanılabilir. Blockchain'i uygulama girişimleri arasında finans sektörü, bankacılık, sigortacılık gibi alanlar başta gelse de emlak işlemleri, üretim, sağlık, müzik satışı ve hatta demokratik seçimlerin organizasyonu da kullanılabilir alanlardan bazıları olma özelliğine sahiptir.

Eksileri

• %51 Saldırısı: Blockchain ağlarına karşı gerçekleştirilebilecek birkaç potansiyel saldırı bulunuyor ve %51 saldırıları en çok tartışılanlar arasındadır. Böyle bir saldırı, bir varlık ağ hash değeri gücünün %50'sinden fazlasını kontrol etmeyi başarırsa gerçekleşebilir; bu da sonunda, işlemlerin sırasını kasıtlı olarak hariç tutarak veya değiştirerek ağı bozmalarına izin verir.
• Veri değişikliği: Blockchain’e veri eklendikten sonra onu değiştirmek çok zordur. Kararlılık, Blockchain’in avantajlarından biri olsa da bu durum her zaman olumlu değildir. Verilerin veya kodun değiştirilmesi için izlenmesi gereken süreç çok zahmetlidir.
• Depolama sorunu: Blockchain defterleri zamanla çok büyüyebilir. Bitcoin Blockchain’i şu anda yaklaşık 200 GB gibi bir depolama alanı gerektiriyor. Blockchain boyutundaki mevcut büyüme, sabit disklerdeki büyümeyi geride bırakıyor gibi görünüyor ve defter, bireylerin indirip depolaması için çok büyük hâle gelirse ağ düğümleri kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir.

Siber Güvenlikte Blockchain Uygulamaları

Siber güvenlikte, CIA üçlüsü, bir organizasyonun güvenlik modelini değerlendirmek için referans görevi görür. Blockchain, tüm bu politikaların yerine getirilmesini sağlamaya yardımcı olur.

 CIA üçlüsü olarak adlandırılan siber güvenlik alanının üç temel ilkesi şu şekildedir;

Gizlilik: Uygun verilere yalnızca ilgili ve yetkili kişilerin erişmesini sağlamaktır. Blockchain verilerinin tam olarak şifrelenmesi, güvenilmeyen ağlar üzerinden akarken verilerin yetkisiz kişilerce erişilebilir olmasını engeller. Blockchain, tarafların kimliğini doğrulamak ve iletişimlerini şifrelemek için ortak anahtar alt yapısını kullanarak gelişmiş güvenlik kontrolleri sağlayabilir. Bununla birlikte, özel anahtarların ikincil depolamada yedeklenmesi, özel anahtarların çalınmasını yüksek bir risk olarak ortaya çıkarır. 

Bütünlük: Amaç, bilgiyi olması gerektiği şekilde tutmak ve korumaktır. Bilginin bozulmasını, değiştirilmesini, yeni veriler eklenmesini, bir kısmının veya tamamının silinmesini engellemeyi hedefler. Bu amaçla kritik bilgi için erişim kontrolünün gerçekleşmesi ve belli aralıklarla yedeklemenin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu durumda veri, haberleşme sırasında izlediği yollarda değiştirilmemiş, araya yeni veriler eklenmemiş, belli bir kısmı ya da tamamı tekrar edilmemiş ve sırası değiştirilmemiş şekilde alıcısına ulaşır. Bütünlük prensibi temel olarak sistem bütünlüğü ve veri bütünlüğü olarak iki kısımda incelenebilir. Bu prensipte dikkat edilmesi gereken nokta, bilginin değiştirilmemesini sağlamak değil, yetkisiz bir şekilde değiştirilmesini engellemek ve değişiklik durumunda da bundan haberdar olunmasını sağlamaktır.

Kullanılabilirlik: Son zamanlarda, DDoS'ların en yaygın saldırı türleri olmasıyla birlikte, teknoloji hizmetlerinin kullanılabilirliğini etkilemeye çalışan siber saldırılar artıyor. Bununla birlikte, Blockchain tabanlı sistemlerde, saldırgan çok sayıda küçük işlemle ağı aşmaya çalıştığı için DDoS saldırıları maliyetlidir. Blockchain’in, normal çalışmayı bozan IP tabanlı DDoS saldırılarının olasılığını azaltan tek bir başarısızlık noktası yoktur. Veriler çeşitli düğümler aracılığıyla erişilebilir durumda kalır ve böylece defterin tam kopyalarına her zaman erişilebilir. Birden çok düğümün ve dağıtılmış işlemin birleşimi, platformları ve sistemleri esnek hale getirir.

Siber Güvenlik İçin Blockchain Kullanım Örnekleri

IoT güvenliği: Artan AI ve IoT uygulamasıyla bilgisayar korsanlarından veri ve sistemlerin güvenliği her zaman büyük bir endişe kaynağı olmuştur. Güvenli iletişim, anahtar yönetim teknikleri ve kimlik doğrulama için cihazdan cihaza şifreleme kullanarak gelişmiş güvenlik için Blockchain kullanımı, IoT sisteminde siber güvenliği sürdürmek için potansiyel bir kullanım durumudur.

 Yazılım indirmelerinin bütünlüğü: Kötü amaçlı yazılımların cihazlara bulaşmasını önlemek için güncellemeleri ve yükleyicileri doğrulamak için Blockchain kullanılabilir. Burada hash değerleri Blockchain’e kaydedilir ve indirmelerin bütünlüğünü doğrulamak için yeni yazılım kimlikleri hash değerleriyle karşılaştırılabilir.

 Veri iletim koruması: Şifreleme kullanılarak aktarılan veriler, yetkisiz erişime karşı korunacaktır.

Kritik verilerin merkezi olmayan depolanması: Her gün katlanarak artan verilerle, Blockchain tabanlı depolama çözümleri, merkezi olmayan depolamanın elde edilmesine yardımcı olarak dijital bilgileri korur.

DDoS Saldırılarını Azaltma: Günümüzün en popüler siber saldırılarından biri, bilgisayar korsanlarının bir internet trafiği akışı oluşturmayı ve böylece hizmet akışını bozmayı amaçladığı DDoS saldırılarıdır. Değişmezlik ve kriptografi özellikleri, Blockchain'in bu saldırılar için etkili bir çözüm olduğunu kanıtlamasına yardımcı olur.

DNS güvenliği:Alan Adı Sistemi (DNS) , alan adlarını IP adreslerine bağlayan genel bir dizine benzer. Zamanla, bilgisayar korsanları DNS'ye erişmeye ve bu bağlantılardan yararlanmaya ve böylece siteleri çökertmeye çalıştı. Blockchain'in değişmezlik ve merkezi olmayan sistem özellikleri sebebiyle DNS, gelişmiş güvenlikle saklanabilir.

Blockchain’in Geleceği

Blockchain her ne kadar yaygın bir kullanım alanına ulaşmaya başlamış olsa da gittikçe gelişecek ve ileride daha fazla konuşulacak bir teknoloji olacağa benziyor. Teknoloji geliştikçe buna bağlı olarak güvenlik yöntemlerine yenileri eklenmeye de devam edecektir. Blockchain insan hatalarını da en aza indirmeye yarayacak bir teknolojidir. Özellikle veri ihlallerinin %88’inin insan hatalarından kaynaklandığı düşünülecek olursa bunun önüne geçmek güvenlik konusunda ciddi değişikliklere yol açacaktır.

Sıkça Sorulan Sorular