DNS Nedir? DNS Ayarları Değiştirme Rehberi

Domain Name System kavramının kısaltması olan DNS, maksimum 256 karakter olacak şekilde alan isimlerinin ifade edilmesi için kullanılır. Sistem, makine ve kullanıcılar arasında etkileşim kuran DNS, IP adreslerinin yerine domain kullanır. Domain olarak adlandırılan bu isimler ile IP adresine ihtiyaç duymadan internette gezinmek mümkündür. Herhangi bir siteye ulaşmak istediğinizde DNS, ilgili sitenin internetin hangi alanında olduğunu çözerek doğru adrese erişmenizi sağlar.

En basit anlamıyla DNS, internet dünyasının telefon rehberi olarak ifade edilebilir. İnternet dünyasında her bilgisayarın bir adı ve her sunucunun bir alan adı vardır. Bu alan adlarına ulaşabilmemizi sağlayan DNS, telefon numaralarında olduğu gibi 10.30.60.100 gibi isimlerin IP adresi karşılığını tespit edebilmemizi sağlamaktadır. Bu sayede tarayıcıya yazdığımız bir internet adresine ulaşabilmemiz sağlanmaktadır.

Teknik olarak DNS; internet dünyasını, sanal evrenimizi bölümlemeye, adlandırmaya ve bölümler arası iletişimi organize etmeye yarayan, internet veya özel bir ağa bağlı herhangi bir kaynak için dağıtılmış bir adlandırma sistemidir. İnternet ağını oluşturan her birimin sadece kendine ait bir IP adresi bulunur. Bu IP adreslerini akılda tutmak çok güçtür. DNS bu noktada devreye girer ve alan adlarının karşılığını çözerek iletişim kurmamızı sağlar.

• Google.com > 172.217.17.174
• Gmail.com > 74.125.24.19
• Microsoft.com > 40.112.72.205
• Hotmail.com > 204.79.197.212
• Apple.com > 17.142.160.59
• Instagram.com > 3.234.67.196
• Facebook.com > 185.60.216.35

DNS olmasaydı bizim günlük hayatta en çok kullanmış olduğumuz bu servislere veya firmalara dahi ulaşabilmemiz için IP adreslerini ezberlememiz gerekirdi. Ancak 4 bloktan oluşan bu IP adreslerini onlarca site için aklımızda tutmak çok güç bir durum olabileceği gibi sıkça karıştırılan erişim problemleri doğuracaktı.

DNS’in Kullanım Amacı Nedir?

DNS çok basit bir kullanıma sahiptir. Aynı zamanda kolay anlaşılabilir ve hızlıca çözüme ulaşılır. IP adreslerinin gündelik hayatta kullanımı ve hatırlanması pek pratik olmadığı için alan adlarına (Google.com vb.) isimlendirme sistemi kullanılır. DNS sisteminin amacı, ağ üzerinden gelen alan adı veya IP numarası ile ilgili sorgulamalara yanıt vermektir. Genel olarak DNS işleminde “Berkeley Internet Name Domain (BIND)” yazılımı kullanılmaktadır. Tarayıcınız üzerinden bir siteye erişmek istediğinizde, (Facebook.com vb.) DNS sistemi sayesinde bu site nerede barındırıldığı, IP adresi ve hangi bilgisayara ait olduğu belirlenir ve istediğiniz yere hızlıca erişim sağlayabilirsiniz.

DNS Nasıl Çalışır?

DNS en basit haliyle, ulaşmak istediğiniz web sitesinin adresini tarayıcınıza girdiğiniz anda DNS sunuculara bu adrese karşılık gelen IP adresini sorar ve aldığı yanıt doğrultusunda web sitesine erişir. Arka planda gerçekleşen işlemler ise biraz detaylıdır. Aşamalarda yer alan teknik terimler sonraki kısımlarda açıklanacaktır. DNS çözümlemesinin aşamaları şu şekildedir:

İlk olarak, kullanıcı erişmek istediği web sitesinin adresini tarayıcısına girer.

• Tarayıcılar, bu adresin hangi IP adresine karşılık geldiğini bulmak için DNS sorgusu gönderir.
• Çözümleyici DNS sunucusu adrese karşılık gelen IP’nin bilgisine sahip ise kullanıcıya yanıt olarak bu bilgiyi gönderir.
• Eğer özyinelemeli DNS sunucusunda bu bilgi yoksa, sırasıyla DNS kök isim sunucuları, üst düzey etki alanı (TLD) ad sunucuları ve yetkili ad sunucularında bu bilgiyi arar.
• Sorgu süreci yanıt bulunana kadar devam eder. IP adresi bulunduğunda ise bu bilgi yeniden özyinelemeli DNS sunucusuna gönderilir ve oradan kullanıcıya iletilir.
• Adresin çözümlenemediği durumlarda kullanıcı web sitesine ulaşamaz ve hata mesajı ile karşılaşır.

Neden DNS Değiştirilir?

İnternet adresleri ilk olarak ülkelere göre ayrılmıştı. İlgili alan adlarının barındırıldığı DNS sunucularına yönlendirme işlemi yapılarak IP adresleri çözümlenecek şekilde yapılandırılmıştır. Sonrasında ise '.edu', '.gov', '.com' gibi alan adlarına ayrımlar yapılmaya başlandı ve bugüne kadar '.tech', '.blog', '.org.tr' gibi farklı uzantılar görmeye başladık.

Bizler internette dolaşırken, alan adlarını yazarak enter tuşuna basıp bu siteleri mili saniyeler içerisinde görüntüler ve iletişim kurarken aslında altyapıda bu IP adreslerini aklında tutan DNS sistemleri kurulmuştur.

Biz kullanıcılar internette sörf yaparken bazen tarayıcı görüntülenememe sorunlarıyla da karşılaşırız. Bu gibi sorunların bazıları DNS kaynaklıdır. Bu noktada işletim sistemimize veya modemimize DNS girişi yaparak, farklı DNS sunucuları üzerinden iletişim kurmaya devam ederiz. Diğer bir yandan bazen DNS sunucuları geç cevap verebilir ve iletişimimizin daha hızlı olması için de farklı DNS sunucularını tercih edebiliriz.

Bu gibi küçük ancak can sıkacak soruların üstesinden gelmek için DNS adreslerini değiştirmek gerekebilir. DNS adresleri değiştirilirken de genel olarak hızlı ve güvenilir DNS sunucularını tercih etmeliyiz.

DNS Ayarları Değiştirme

DNS değiştirmenin birkaç yolu vardır. Tarayıcınızdan, işletim sisteminize ve hatta modeminize kadar birçok noktadan DNS değiştirebilir ve kullanabilirsiniz.

Windows 10 İşletim Sisteminde DNS Değiştirme Ayarları

Windows bilgisayarlarda kolay bir şekilde DNS adresinizi değiştirebilirsiniz. Öncelikle ekranımızın sağ alt kısmında bulunan ağ bağlantısı simgesine sağ tıklayarak “Ağ ve İnternet Ayarları” öğesini açın. Ardından “Bağdaştırıcı Seçeneklerini Değiştir” bölümünü tıklayın. Sonrasında karşınıza “Ağ Bağlantıları” gelecektir. Bu bölümden kullanmış olduğunuz Wi-Fi veya Kablolu ağınızı seçerek sağ tıklayıp özellikler menüsünü seçin. Karşınıza bir pencere gelecek ağ kartınızın protokollerini size sunacaktır. Bu protokollerin arasından TCP/IPV4 protokolünü çift tıklayarak açıyoruz. Açılan bölümde DNS adresleri kısmını aktif etmeniz gerekiyor. DNS sunucularınızı belirlemek için “Aşağıdaki DNS sunucu adreslerini kullan” kısmını seçerek aktif edin. Son adımda yapmanız gereken bu iki bölüme kullanmak istediğiniz DNS adreslerini yazmak ve tamam tuşuna basarak kapatmaktır. Artık işletim sisteminiz elle girmiş olduğunuz DNS adreslerini kullanacaktır.

Linux Ubuntu 18.04 İşletim Sisteminde DNS Değiştirmek

Ubuntu 18.04 işletim sisteminde DNS değiştirmek için yapmanız gereken ilk işlem /etc/network/interfaces dosyasını düzenlemektir. Nano veya Vi gibi bir metin editörü ile dosyayı açarak DNS ayarlarına ulaşabilirsiniz.

Genelde eth0 adı ilk ağ bağdaştırıcısını ifade etmektedir ve karşınıza IP yapılandırması ile DNS ayarları gelecektir.

auto eth0

iface eth0 inet static

    address 192.168.0.230

    netmask 255.255.255.0

    network 192.168.0.0

    gateway 192.168.0.1

    dns-nameservers 208.67.222.222 208.67.220.220

Bu bölümde DNS-NAMESERVERS kısmında karşılık gelen IP adreslerini değiştirerek DNS ayarlarınızı güncelleyebilirsiniz. Ardından da sudo service networking restart komutunu çalıştırarak ayarların etkin olmasını sağlayabilirsiniz.

Eğer IP adresinizi Linux işletim sisteminiz Ubuntu’ya DHCP aracılığı ile otomatik olarak veriyorsanız bu dosya içeriğinde IP adresleri yer almayacaktır. Bu durumda aşağıdaki komutu çalıştırarak DNS ayarlarına ulaşabilirsiniz.

sudo -H gedit /etc/dhcp/dhclient.conf

Bu dosya içerisinde prepend domain-name-servers 127.0.0.1 olarak DNS adresinizin lokalhost olarak belirlendiğini göreceksiniz. 127.0.0.1 IP adresini güncel bir DNS IP adresi ile düzenlemeniz yeterli olacaktır.

Örnek: prepend domain-name-servers 8.8.8.8,8.8.4.4;

Bu değişikliği yaptıktan sonra sudo /etc/init.d/networking restart komutunu çalıştırarak DNS sunucularınızı aktif hale getirmiş olacaksınız.

Iphone DNS Değiştirme Ayarları

iPhone’ların kullanmış olduğu IOS işletim sistemlerinde DNS değiştirebilmek için dikkat etmeniz gereken tek bir giriş için ayrılmış olan DNS kutusuna aralarında boşluk bırakmadan virgül kullanarak iki dns adresini girmektir.

Cihazımızda ayarlar menüsüne gelip, Wi-Fi’ı seçin. Sonrasında bağlı olduğunuz Wi-Fi noktasının adının hemen yanında yer alan “i” ikonuna basmanız gerekiyor. DHCP sekmesi altında yer alan DNS bölümüne geliyor ve iki DNS adresimizi aralarında boşluk bırakmadan yalnızca virgül kullanarak 8.8.8.8,8.8.4.4 olarak yazınız.

Android İşletim Sisteminde DNS Ayarları

Android akıllı telefonlarda aşağıdaki adımlar ile kolay bir şekilde DNS adresinizi değiştirebilirsiniz. Öncelikle Ayarlar menüsüne geliyor. Sonrasında kablosuz (Wi-Fi) bağlantımızı açıyoruz. Bağlı olduğumuz Wi-Fi bağlantı adını basılı tutarak çıkan seçenekten “Ağı Değiştir” menüsüne dokunuyoruz. Karşımıza gelen bölümde “Statik” seçeneğini işaretleyerek DNS 1 ve DNS 2 ayarlarımızı elle giriyoruz. Sonrasında ise kaydedip kapatmak yeterli olacaktır.

MacOSX İşletim Sisteminde DNS Ayarları

Apple bilgisayarlarınızın işletim sistemleri MacOSx üzerinde de DNS adreslerinizi değiştirebilirsiniz. Öncelikle Menü üzerinden “Sistem Tercihleri” sekmesine tıklıyoruz ve açılan bölümden “Ağ” menüsüne giriş yapıyoruz. Ağ menüsü içerisinde bağlantı sağladığınız bağdaştırıcıyı seçip altta bulunan “İleri Düzey” butonuna basıyoruz. Açılan pencere içerisinde DNS menüsüne tıklayıp, birincil ve ikincil DNS adreslerimizi yazmamız yeterli olacaktır. Tamam butonuna basarak çıkış yaptığınızda artık yeni DNS adreslerini aktif bir şekilde çalışacaktır.

2024 Güncel DNS Sunucuları Nelerdir?

DNS sunucuları arasından popüler olanları tercih edebileceğiniz gibi güncel DNS sunucularını takip ederek güvenli bir DNS sunucusu da tercih edebilirsiniz. Genel olarak 8.8.8.8 / 8.8.4.4 en çok bilinen DNS adresleridir. Ancak aşağıdaki gibi farklı ve güvenilir DNS adreslerini de kullanabilirsiniz.

Cloudflare DNS Sunucusu

• 1.1.1.1

OpenDNS DNS Sunucuları

• 208.67.222.222
• 208.67.220.220

Google DNS Sunucuları

• 8.8.8.8
• 8.8.4.4

Level3 DNS Sunucuları

• 209.244.0.3
• 209.244.0.4

Verisign DNS Sunucuları

• 64.6.64.6
• 64.6.65.6

Comodo DNS Sunucuları

• 8.26.56.26
• 8.20.247.20

UltraDns DNS Sunucuları

• 156.154.70.1
• 156.154.71.1

DynDNS DNS Sunucuları

• 216.146.35.35
• 216.146.36.36

Yandex DNS Sunucuları

• 77.88.8.8
• 77.88.8.1

DNS’in Yapısı

DNS yapısı, isim sunucuları ve çözümleyicilerden oluşur. İsim sunucuları, alan adları ve karşılık gelen IP adreslerini tutar. Alan adı sistemi DNS istemcilerinden ve DNS sunucularından oluşur.

DNS Sunucu Türleri

DNS çözümleme sürecinde, bir adrese karşılık gelen IP adresinin bulunmasında dört tür sunucu yer almaktadır.

DNS Çözümleyici veya Özyinelemeli Sunucu (DNS Recursor Server):

Kullanıcı yani istemci tarafından gelen sorgular ilk olarak özyinelemeli sunuculara iletilir. Bu sunucular, adrese karşılık gelen IP için öncelikle kendi önbelleğini kontrol eder. Yanıta ulaşabilirse, istemciye cevabı gönderir. Sorguya karşılık gelen yanıta ulaşamadığı durumlarda ise isteği kök ad sunucusuna gönderir.

Kök Ad Sunucusu (Root Nameserver)

Kök ad sunucusu, DNS sisteminin en üstünde yer alır. DNS sorgu sürecinin merkezidir. Alan adıyla eşleşen IP adresinin bilgisini barındırmaz ancak nerede bulunabileceğini söyler. Alan adının üst düzey etki alanını belirler ve doğru TLD sunucusuna gidilmesini sağlar.

TLD Sunucusu (TLD Nameserver)

DNS çözümleme sürecinde etki alanlarıyla (.com, .net, .org) ilgili bilgileri içerir. TLD’nin ikinci düzey etki alanlarının bilgisi bu sunucularda bulunur. Örnek.com adresinde .com üst düzey etki alanı iken örnek, .com’un ikinci düzey etki alanıdır. Kök ad sunucudan doğru TLD sunucusuna ulaşan sorgu buradan IP adresinin bulunduğu yetkili ad sunucusuna yönlendirilir.

Yetkili Ad Sunucusu (Authoritative Nameserver)

Çözümleme işleminin son adımının gerçekleştiği yerdir. DNS sorgularına asıl yanıtın verildiği sunuculardır. Erişilmek istenen web sitesine ait IP bilgilerini barındırır.

DNS Sorgu Tipleri

Kullanıcının tarayıcısı yani istemci tarafı ile DNS sunucuları ve sunucuların kendi içinde bir dizi sorgu yürütülür. Bu sorgular üç tiptedir.

Özyinelemeli DNS Sorgusu (Recursive)

Özyinelemeli bir sorguda çözümleyici istenen alan adının IP adresini barındıran yetkli ad sunucunu bulana kadar kök ad sunucusundan başlayarak bir sorgu yürütür.

Yinelemeli DNS Sorgusu (İterative)

Yinelemeli bir sorguda, DNS çözümleyicinin önbelleğine bakılır. Cevap mevcutsa istemciye dönülür. Cevap yoksa DNS istemcisini kök ad sunucusuna veya yetkili ad sunucusuna yönlendirir. DNS istemcisi tarafından sorgu bu sunuculara yeniden tekrarlanmalıdır.

Özyinelemeli Olmayan DNS Sorgusu (non-Recursive)

Bu tip sorgular, özyinelemeli sunucunun doğru yanıtı nereden bulacağını bildiği sorgulardır. Yanıt ya özyinelemeli sunucunun önbelleğindedir ya da doğrudan hangi yetkili ad sunucuda yer aldığı bilinir ve buradan sorgulanarak istemciye yanıt döndürülür.

TLS Üzerinden DNS (DNS over TLS) Nedir?

Standart DNS sorguları düz metin olarak gönderilir. İstemci ve çözümleyici sunucu arasındaki trafiğe erişebilen herkes bu sorguları okuyabilir. Ortaya çıkan bu güvenlik kaygısı sonucu ortaya çıkan çözümlerden biri DoT yani TLS üzerinden DNS’dir. DoT, DNS’in kullandığı standart iletişim protokolü olan UDP’ye TLS şifrelemesi ekler. TLS, SSL olarak da bilinir ve HTTPS web sitelerinin kullandığı güvenlik protokolüdür.

HTTPS Üzerinden DNS (DNS over HTTPS) Nedir?

DNS sorgularında güvenliği sağlamak için geliştirilen bir diğer çözüm de HTTPS üzerinden DNS yani DoH’tur. DoH’ta sorgu ve yanıtlar yine şifrelenir ancak sorgular UDP’nin şifrelenmiş hali yerine doğrudan HTTP protokolleri ile gönderilir.

İki standart arasındaki fark, birbirlerinden farklı portları kullanmalarıdır. DoT trafiği farklı bir port kullandığından içeriği görülmese bile ağda DoT trafiğinin olduğu görülebilir. DoH’da ise DNS trafiği diğer HTTPS trafiği içerisinde kamufle olur.

DNS Kayıt Türleri

DNS kayıtları, bölge dosyaları olarak da bilinir. Alan adının hangi IP adresi ile ilişkilendirildiği bir dizi dosyada tutulur. Bu dosyalarda yer alan bilgiler belirli bir kalıp ile saklanır ve şunlardan oluşur:

A kaydı: Bir alan adının ilişkilendirildiği IPv4 adresini tutar.

AAAA kaydı: A kaydı IPv4 adresini saklarken, AAAA kaydı IPv6 adresini saklar.

CNAME kaydı: Bir alan adını veya alt alan adını başka bir alan adına yönlendirir.

MX kaydı: E-postaları mail sunucusuna yönlendirir.

NS kaydı: Name server bilgisini saklar.

SOA kaydı: Alan adının yöneticisinin bilgilerini saklar.

Sıkça Sorulan Sorular