Bilgisayar Başında Çalışanların Göz Sağlığı için İpuçları
Günümüzde çalışanların büyük bir bölümü evlerinden, bilgisayarları üzerinden çalışmaktadır.
Büyük şirketlerin neredeyse tamamının çalışanlarının bir kısmı home-office şeklinde bilgisayar üzerinden katılım göstermektedir. Son yıllarda bilgisayar kullanımında hiç olmadığı kadar artış yaşanmıştır. Bununla beraber kişilerin göz sağlıklarını koruyabilmek için bilgisayar kullanımı sırasında bazı noktalara dikkat etmeleri gerekir. Zira bilgisayar ışıkları göz kaslarını direkt olarak etkiler ve doğadaki başka bir ışık kaynağına benzemez.
LCD ekranlar eski teknoloji ekranlara nazaran gözler için daha uygun olsa da yanlış kullanımlar göz yorgunluğu, bulanık görme, göz kuruluğu gibi durumlara zemin hazırlar. Bir süre boyunca bilgisayar kullandığınızda göz kaslarınız bu duruma alışır ve bilgisayar ekranını en iyi şekilde görebilmek için ayarlamalar yapar. Gerekli egzersizleri yapmayıp tedbirler almadığınızda gözlerinizin bilgisayar ekranı dışında normal fonksiyon göstermesi meşakkatli olabilir. Bilgisayar başında çalışanların göz sağlığını korumak için alabileceği tedbirler bulunmaktadır.
Bilgisayar Üzerinden Alınabilecek Önlemler
Bilgisayar üzerinden çalışanların göz sağlığını koruyabilmek için alabileceği önlemler çalışma ortamında yapılabilecekler ve bilgisayar üzerinden yapılabilecekler olarak ikiye ayrılabilir. Bilgisayar üzerinden çalışırken göz sağlığını korumak için şu ipuçlarını dikkate alabilirsiniz:
Uygun Bir Ekran Parlaklığı Belirlemek
Bilgisayar başında çalıştığınız ortamda ne kadar az ışık olursa bu gözleriniz için o kadar iyidir. Ortamda ne kadar az ışık varsa ekran parlaklığı da bu kadar az olmalıdır. Ekran parlaklığını gözlerinizin en rahat görebildiği bir ayarda tutmalısınız. En yüksek ya da en düşük ayarlarda tutmak gözlerinizin görmekte zorlanmasına ve daha fazla yorulmasına yol açar. Çalışma ortamında bilgisayar ekranının en parlak nesne olması gerektiği yaygın bir görüştür. Fakat gereğinden fazla ışık göz yapısına zarar vererek zamanla geçici görme bozukluklarına yol açar.
Gece Modunu Kullanmak
Bilgisayar monitörleri, laptop ekranları mavi ışık yayar. Teknolojik cihazların ürettiği mavi ışığın doğada bir benzeri bulunmaz. Bu nedenle gözlerinizin bu mavi ışık ile ilişkisi pek sağlıklı olmayabilir. Uzun süre mavi ışığa maruz kalmak kornea yapısında bozulmalara, görme problemlerine zemin hazırlar. Oldukça basit bir yöntemle mavi ışık oranını azaltmanız mümkündür. Bilgisayarda yüklü programlar içerisinde varsa gece modunu da aktif ederek uygulamaları göz sağlığınızı dikkate alarak kullanabilirsiniz. “Gece Modu” adı verilen özellik hem bilgisayarlarda hem de cep telefonlarında bulunur. Bu modu açtığınızda üretilen mavi ışık miktarı azaltılır.
Bunlarla birlikte Google Chrome gibi tarayıcılar ile farklı programların kendilerine özel gece modu özelliği mevcuttur. Özellikle karanlık zamanlarda açık tonlar yerine koyu tonlar kullanılabilir. Böylece beyaz ışığın sebep olduğu yorucu etki azaltılabilir. Benzer şekilde bilgisayara kurulan F.lux veya Iris PC gibi uygulamalar da gece, gündüz ve kullanım saatine göre ekran ışığını ayarlama yeteneğine sahiptir. Bu tür uygulamalar da kullanılarak göz sağlığını koruma işlevi optimuma çıkarılabilir.
Monitör Yenileme Hızını Yükseltmek
Monitörler mütemadiyen yeni görseller üreterek bunları gözlerin görebileceği şekilde sunar. Yenileme hızı monitör ve dizüstü bilgisayar ekranlarında bulunan bir parametredir. Yenileme hızı ne kadar yüksek olursa monitörün bir saniye içerisinde ürettiği görüntü miktarı o kadar artar. Yüksek yenileme hızları gözlerin monitöre daha kolay adapte olmasını sağlar. İnsan gözü 100 milisaniyeden daha hızlı görüntüleri algılayabilir. Ekranlarda yenileme hızı arttıkça görüntü üretme hızları artar ve gözler daha rahat algılama yapabilir.
Yazı ve Görsel Boyutlarını Büyütmek
Küçük yazı ve görsellerin göz tarafından algılanması daha zordur. Monitörde görüntülenen görsellerin, yazıların küçük olması gözlerin bunları görebilmek için daha fazla çalışmasına yol açar. Daha fazla çalışan göz kısa sürede yorulabilir. Küçük yazı ve görseller sizin için sorun oluşturmasa da ve bunları sorunsuz bir şekilde görüyor olsanız da esasında gözleriniz bu durumlarda sıkı çalışır. Hem gözlerinizi yormamak hem de daha kolay okuyabilmek, görebilmek için yazı boyutlarını, görsel boyutlarını büyütebilirsiniz.
Yansımaları Azaltmak
Yansımalar parlak monitör yüzeylerinde oluşur ve gözlerinize ulaşır. Hâlihazırda monitörde bulunan yazı ve görselleri algılamak ve beyne iletmek için uğraşan göz bu durumda yansımayı da hesaba katmak zorunda kalır. Yansımalar gözlerinizin daha fazla yorulmasına, kelimenin tam anlamıyla görebilmek için göz kaslarını daha fazla ayarlamasına yol açar. Yansımaları engelleyen bir ekran koruyucu ile yansımaları ortadan kaldırabilirsiniz. Bazı ekran koruyucular monitör ışıklarını yansıma yapmayacak şekilde ayarlayabilir.
Çalışma Ortamında ve Çalışırken Alınabilecek Tedbirler
Bilgisayar başında çalışan kişilerin aynı zamanda çalışma ortamlarını da uygun bir şekilde düzenlemeleri gerekir. Çalışma ortamında şu ipuçları ile göz sağlığını koruyabilirsiniz:
Sık Sık Ara Vermek
Bilgisayar kullanmak insan tarihinin büyük bir bölümünde bulunmayan, doğal olmayan bir durumdur. İnsanların göz yapıları bilgisayar kullanmaya uygun değildir. Bu nedenle bilgisayar kullanmak bir süre sonra gözlerinizde oluşabilecek rahatsızlıklara zemin hazırlar. Bilgisayar başında çalışırken sık sık ara vermek ve gözlerinizi dinlendirmek yardımcı olabilir. Gözlerinizi yapay bir ışık kaynağı olan bilgisayardan uzaklaştırarak gözlerinizi dinlendirebilirsiniz. Her bir saatlik çalışmadan sonra en az 10 dakika ara vermeniz tavsiye edilir.
Büyük Monitör Kullanmak
Küçük ekranlarda çalışmak gözleriniz için yorucudur. Çalışma ortamınızda büyük bir monitör kullanmak gözlerinizin daha rahat bir şekilde görebilmesini mümkün kılar. Monitör ne kadar büyükse gözleriniz o kadar kolay çalışır. Fakat gereğinden büyük monitörler aynı zamanda fazla ışık üretir. Mavi ışığı engellediğiniz sürece bu sorun olmayabilir. Çalışmak için seçtiğiniz monitörlerin düz ve yansımasız bir yüzeyinin olduğuna dikkat etmelisiniz.
20/20/20 Kuralı
Göz sağlığı için en çok tercih edilen egzersizlerden biri olan 20/20/20 kuralı ile gözlerinizi koruyabilirsiniz. Bilgisayar başında geçirdiğiniz her 20 dakika sonrasında bir defa 20 metre uzaklıkta bir noktaya 20 saniye boyunca bakmanız gerekir. 20 saniyelik süreyi uzatabilirsiniz, bilgisayar ekranından ne kadar uzun süre uzakta kalırsanız bu o kadar iyidir.
Daha Fazla Göz Kırpın
Gözyaşı tabakası gözünüzün dış kısmını kaplayan ince ve sıvı bir katmandır. Bu sıvı katman hassas göz yapısını bakterilerden, virüslerden korur. Aynı zamanda gözün kurumasını önleyerek normal bir şekilde görmeye devam etmesini sağlar. Bilgisayara uzun süre bakmak göz kuruluğuna yol açabilir. Zira bilgisayar kullanırken çalışanlar bir süre boyunca monitöre odaklanır ve bu durum refleks olarak gerçekleşen göz kırpma faaliyetini azaltabilir. Her göz kırptığınızda gözünüzü koruyan gözyaşı tabakası yenilenir. Bu nedenle bilgisayar başında çalışırken sık sık, bilinçli olarak göz kırpmak göz sağlığını iyileştirir.
Mavi Işık Filtreli Gözlük Takmak
Monitörlerden yansıyan mavi ışığı filtrelemek için kullanılabilecek bir diğer yöntem de gözlüklerdir. Gece modu mavi ışığı büyük oranda engeller fakat tamamen ortadan kaldırmaz. Mavi ışık filtreli gözlükler ekranlardan yansıyan mavi ışığı filtreler ve gözünüzü korur. Reçetesiz satıldığından dolayı bu gözlüklere kolayca erişebilirsiniz.
Monitörü Uygun Mesafede Tutmak
Monitörü çok yakında tutmak daha iyi görmenizi sağlasa da ışıkların gözlere zarar vermesine yol açar. Bilgisayar ekranından uzakta oturmak da gözlerinizin görebilmesini zorlaştırır. Bu nedenle monitör ve gözleriniz arasına uygun bir mesafe koymanız gerekir. Ortalama olarak bilgisayar ekranı gözlerinizden 60 cm daha uzakta olmalıdır. Bu uzaklık çoğu senaryo için uygun ve verimlidir. Dikkat etmeniz gereken bir diğer nokta da bilgisayar ekranının üst kenarı göz hizasında olmalıdır. Ekranın üst kenarı göz hizasından 10-15 derece daha aşağıda olabilir. Bu sayede başınız ve boynunuz sağlıklı bir görme için uygun pozisyon alabilir. Bu önlem göz sağlığını iyileştirirken aynı zamanda boyun ve omuz ağrılarını engeller.
Sıkça Sorulan Sorular
Bilgisayar kullanımı esnasında mutlaka göz mesafesi ekranla 60 cm mesafede olmalıdır. Ayrıca göz hizasının biraz altında kullanılmalıdır. Çalışılan oda yeterince aydınlatılmalı, ekran parlaklığı azaltılmalı ve gerekirse ekran filtresi kullanılmalıdır.
Bilgisayar kullananlar eğer özel bir gözlük ile göz sağlığını desteklemek isterse rahatlatıcı özellik sunan “Antirefle” camları tercih edilmelidir.
Günlük bilgisayara bakma süresi öncelikle yaşa göre ayarlanmalıdır. Örneğin, 3-6 yaş arası çocuklar günde en fazla 15 dakika bilgisayar ekranına bakmalı, daha büyükler ve yetişkinler ise sık sık mola vererek bilgisayar ekranına bakma süresini azaltmalıdır.
